Khi nào trẻ sinh non được xuất viện?
Trẻ sinh non được xuất viện khi đã ổn định các vấn đề bệnh lý trước đó. Trẻ có thể ổn định thân nhiệt với nhiệt độ phòng.
Trẻ không bị ngưng thở và không cần hỗ trợ hô hấp, một số trẻ bị loạn sản phế quản phổi còn lệ thuộc oxy, có thể xuất viện và thở oxy tại nhà, nếu gia đình có khả năng chăm sóc và theo dõi.
Trẻ có khả năng ăn sữa với lượng đủ để tăng trưởng và phát triển và lên cân ổn định trong vài ngày trước đó.
Bác sĩ sẽ hướng dẫn gia đình cách chăm sóc theo dõi trẻ tại nhà và lịch tái khám, đồng thời ba mẹ tự tin và có khả năng chăm sóc trẻ sau xuất viện. Khi ba mẹ còn lo lắng và chưa đủ tự tin chăm sóc trẻ, hay tập cách chăm sóc trẻ trong thời gian còn ở bệnh viện, cách cho trẻ bú và hỏi lại nhân viên y tế cách theo dõi các vấn đề khác của trẻ như hô hấp, ổn định thân nhiệt...
Cần lưu ý gì trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ
Mặc quần áo cho trẻ với vải mềm mại, vì trẻ có thể trọng nhỏ hơn trẻ sơ sinh đủ tháng, vậy nên mặc quần áo phù hợp cho trẻ sinh non, đảm bảo giữ ấm ngực.
Nhiệt độ và độ ẩm trong phòng của trẻ có thể giống với trẻ sơ sinh đủ tháng. Nhiệt độ phòng khoảng 24 – 26 độ, và độ ẩm 30 – 60% là phù hợp. Nếu vào mùa nóng, có thể bật điều hòa, nhưng lên lưu ý vệ sinh máy điều hòa trước khi đón trẻ về. Khi nhiệt độ mát mẻ hơn, nên mở thoáng cửa phòng.
Hạn chế thăm non của người ngoài và trẻ em khác kể cả anh chị em tiếp xúc gần với trẻ, điều này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm các bệnh do vi khuẩn hoặc vi rút. Người chăm sóc trẻ nếu đang bệnh như ho sốt hoặc tiêu chảy cũng không nên vào phòng và chăm sóc trẻ.
Khi vận chuyển trẻ, như từ bệnh viện về nhà hoặc đến bệnh viện thăm khám, nên cho trẻ nằm trên ghế có lót khăn như hình cái kén tằm hoặc có ghế ngồi xe hơi riêng cho trẻ sơ sinh, đảm bảo tư thế cổ trung gian, không gập cổ hoặc ngửa cổ quá mức.
Dinh dưỡng và phát triển của trẻ sơ sinh
Sơ sinh sinh non sẽ gặp khó khăn về bú và nuốt, khi đó dinh dưỡng đường miệng có thể không đủ nhu cầu.
Một số trẻ có thể bị trào ngược dạ dày thực quản, hay bị trớ sữa hoặc ói. Trào ngược bệnh lý có thể ảnh hưởng giấc ngủ, viêm thực quản hoặc không tăng cân.
Khi tái khám bác sĩ sẽ đánh giá thêm các chỉ số: phát triển cân nặng, chiều cao và vòng đầu. Chỉ số cân nặng và vòng đầu cần đánh giá định kỳ và rất quan trọng trong việc bắt kịp tăng trưởng và phát triển của trẻ. Việc đánh giá tăng trưởng và phát triển của trẻ theo tuổi hiệu chỉnh, ví dụ trẻ sinh non 28 tuần (thiếu 12 tuần), hiện tại đến khám trẻ được 4 tháng tuổi sau sinh, như vậy tuổi hiệu chỉnh của trẻ khoảng 1 tháng tuổi. Thông thường một trẻ sinh cực non, cần đến sau 2 năm mới bắt kịp tăng trưởng và phát triển.
Bệnh lý hô hấp và tim mạch
Ảnh: Siêu âm tim - đảm bảo an toàn cho trẻ sơ sinh trước khi xuất viện
Trẻ sinh non có nguy cơ viêm phổi cao hơn trẻ đủ tháng. Các trẻ sinh cực non, nằm viện kéo dài và có thở oxy hoặc thở máy có nguy cơ bệnh lý loạn sản phế quản phổi (là tình trạng phát triển xơ hóa bất thường của phế quản phổi).
Một số trẻ còn tồn tại ống động mạch, là ống có ở thời kỳ bào thai, hoặc các tật tim bẩm sinh khác cần kiểm tra và theo dõi
Phát triển thần kinh và vận động
Trẻ sinh non có thể gặp phải những di chứng về thần kinh và phát triển vận động, có thể để lại di chứng bại não về sau, nên cần theo dõi và điều trị trong một thời gian dài. Hiện tượng co cứng cơ hoặc căng cơ hoặc bất thường về phản xạ tương đối phổ biến và tiếp diễn đến sau 1 năm.
Trong thời gian nằm viện, hoặc sau xuất viện, nếu trẻ có chẩn đoán xuất huyết não hoặc nhuyễn hóa chất trắng quanh não thất cũng có nguy cơ diễn tiến đến bại não. Các trẻ có di chứng về thần kinh nên được thăm khám với bác sĩ thần kinh nhi và chuyên gia vật lý trị liệu.
Các bất thường vận động cơ, căng cơ hoặc co cứng bất thường cần được hỗ trợ vật lý trị liệu để giúp trẻ phát triển bình thường sớm hơn.
Não trẻ em có khả năng phục hồi rất lớn và theo từng giai đoạn, việc tập vật lý trị liệu vận động sớm cũng giúp trẻ phát triển các vấn đề khác như phản xạ, hành vi và nhận thức. Một số trẻ sẽ chậm phát triển về giao tiếp với người thân và xã hội, hoặc tình trạng tăng động giảm chú ý.
Đánh giá phát triển theo giai đoạn và tuổi giúp phát hiện bất thường và giúp nhân viên y tế và gia đình can thiệp và hỗ trợ trẻ kịp thời.
Khiếm khuyết thính lực
Do nằm viện kéo dài kèm theo nhiều bệnh lý phức tạp trên cơ địa sinh non, trẻ có nguy cơ suy giảm thính lực, cần theo dõi và đo thính lực theo hẹn. Khoảng 6 – 8 % trẻ sinh non có khiếm khuyết về thính lực. Trẻ sinh càng non và bệnh nặng kết hợp, nguy cơ càng cao. Khi khiếm khuyết thính lực không được phát hiện, sẽ ảnh hưởng đến giao tiếp và nhận thức, chậm phát triển ngôn ngữ, chậm phát triển các kỹ năng xã hội.
Bệnh lý võng mạc và tật khúc xạ
Trẻ sinh non có nguy cơ bệnh lý võng mạc, nếu tiến triển nặng sẽ gây mù lòa, cần theo dõi và điều trị kịp thời. Một số trẻ có thể mắc các tật khúc xạ như loạn thị, cận thị, nhược thị hoặc do khiếm khuyết trung ương… cần theo dõi và đo thị lực theo hẹn với bác sĩ nhãn khoa và khám lại lúc 9 tháng và sau 2 tuổi.
Tiêm ngừa
Trẻ sinh non sẽ đối diện với nguy cơ bệnh tật cao hơn trẻ đủ tháng, hệ miễn dịch kém, giai đoạn mới sinh nằm viện kéo dài, thường trễ hẹn lịch tiêm ngừa. Cần theo dõi và tiêm ngừa đúng và đủ. Vaccine BCG ngừa lao, có thể bị trì hoãn trong thời gian nằm viện do vấn đề bệnh lý của trẻ, nhưng cần tiêm sớm trong lần tái khám đầu tiên sau xuất viện. Một số trẻ có thể trì hoãn tiêm vaccine viêm gan B khi cân nặng còn dưới 2000g tuy nhiên các trẻ có mẹ bị viêm gan siêu vi B, sẽ được tiêm sớm trong ngày đầu tiên sau sinh. Các vaccine khác lịch trình tiêm theo tuổi sau sinh giống như trẻ đủ tháng.
Phòng khám trẻ sơ sinh và trẻ sinh non tại Bệnh viện Phương Nam
Phòng khám trẻ sơ sinh và trẻ sinh non tại Bệnh viện Phương Nam, do các bác sĩ nhi và sơ sinh có kinh nghiệm phụ trách, thăm khám theo lịch trình trẻ sơ sinh, đặc biệt là sơ sinh sinh non, sơ sinh nguy cơ cao sau xuất viện.
Đối với trẻ sinh non tái khám sau xuất viện, rất nhiều vấn đề của trẻ sẽ được kiểm tra, đánh giá và tiếp tục theo dõi. Vấn đề quan trọng nhất là tăng trưởng và phát triển của trẻ sinh non sau xuất viện tốt phù hợp trong vòng 6 tháng đến 12 tháng sau sinh.
Các vấn đề bệnh và biến chứng sinh non trong lịch sử trước đây cũng được bác sĩ đánh giá lại và xem xét tiến triển thuận lợi hay không. Bác sĩcũng sẽ hỗ trợ ba mẹ chăm sóc và theo dõi trẻ với mục tiêu chăm sóc lấy gia đình làm trung tâm.
Ngoài ra, một số vấn đề khác của trẻ như mắt, thính học, thần kinh, vận động, tiêm chủng cũng được bác sĩ sơ sinh đánh giá lại và giới thiệu thăm khám với các bác sĩ chuyên khoa liên quan nếu cần thiết.