Cố vấn chuyên môn:
BS. Trần Quốc Huy, Phó trưởng khoa Cấp cứu Sản – Phòng sanh, BVQT Phương Châu
1. Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật là một rối loạn đặc trưng bởi tình trạng tăng huyết áp và có protein niệu (protein trong nước tiểu) sau tuần thai thứ 20 ở phụ nữ trước đó chưa từng bị tăng huyết áp. Ngoài ra, tiền sản giật còn có thể đi kèm với các bất thường khác như:
- Tăng men gan
- Thiếu tiểu cầu
- Phù nề nghiêm trọng
- Giảm lượng nước tiểu
- Triệu chứng tổn thương các cơ quan như gan, thận, não
Nếu không được điều trị đúng cách, tiền sản giật có thể tiến triển thành sản giật – một tình trạng co giật nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và thai nhi.
2. Nguyên nhân gây tiền sản giật
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho rằng nguyên nhân xuất phát từ sự bất thường trong quá trình hình thành và phát triển của nhau thai. Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc tiền sản giật bao gồm:
- Lần đầu mang thai
- Mang đa thai (song thai, tam thai…)
- Tiền sử gia đình có người bị tiền sản giật
- Mắc các bệnh nền như tăng huyết áp mạn, tiểu đường, bệnh thận, lupus
- Thừa cân hoặc béo phì
- Tuổi mẹ dưới 18 hoặc trên 35
3. Dấu hiệu nhận biết sớm tiền sản giật
Việc nhận biết sớm dấu hiệu tiền sản giật là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Các dấu hiệu phổ biến cần lưu ý bao gồm:
3.1. Huyết áp tăng cao
- Huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên sau tuần 20 của thai kỳ là dấu hiệu đáng nghi ngờ.
- Theo dõi huyết áp đều đặn trong mỗi lần khám thai là cách hữu hiệu để phát hiện sớm.
3.2. Có protein trong nước tiểu
- Được phát hiện thông qua xét nghiệm nước tiểu.
- Protein niệu là dấu hiệu thận bị tổn thương – một đặc điểm điển hình của tiền sản giật.
3.3. Phù nề bất thường
- Mặt, tay, chân bị phù nhiều, không giảm sau khi nghỉ ngơi.
- Phù do tiền sản giật thường xuất hiện nhanh và lan rộng.
3.4. Đau đầu dữ dội, hoa mắt, nhìn mờ
- Các dấu hiệu thần kinh như chóng mặt, đau đầu kéo dài, mờ mắt… có thể do tăng huyết áp làm ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.
3.5. Đau vùng thượng vị (vùng bụng trên)
- Có thể là biểu hiện của tổn thương gan, men gan tăng cao – dấu hiệu của tiền sản giật nặng.
3.6. Giảm lượng nước tiểu
- Lượng nước tiểu ít hơn bình thường dù uống đủ nước, có thể cảnh báo tình trạng suy thận liên quan đến tiền sản giật.
4. Biến chứng nguy hiểm của tiền sản giật
Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tiền sản giật có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm như:
- Sản giật: xuất hiện cơn co giật, có thể gây hôn mê, đột quỵ, thậm chí tử vong.
- Hội chứng HELLP: rối loạn chức năng gan, thiếu tiểu cầu, tan máu – đe dọa tính mạng mẹ.
- Nhau bong non: nhau thai tách khỏi thành tử cung trước khi sinh, gây chảy máu trong 3 tháng cuối thai kì, suy thai
- Suy thai, thai chậm tăng trưởng trong tử cung: do nhau thai hoạt động kém.
- Sinh non: bác sĩ buộc phải chấm dứt thai kỳ sớm để đảm bảo an toàn.
5. Làm sao để phòng ngừa và theo dõi tiền sản giật?
5.1. Khám thai định kỳ đúng lịch
- Việc tuân thủ lịch khám thai giúp bác sĩ theo dõi huyết áp, nước tiểu và các chỉ số sức khỏe của mẹ và bé, kịp thời phát hiện bất thường.
- Tầm soát nguy cơ tiền sản giật ở tuần thai 11 – 13 6/7 tuần, các trường hợp nguy cơ cao sẽ được uống thuốc dự phòng, giảm nguy cơ tiền sản giật
5.2. Kiểm soát cân nặng hợp lý
- Giữ mức tăng cân phù hợp theo từng giai đoạn thai kỳ sẽ giảm nguy cơ tăng huyết áp và tiền sản giật.
5.3. Dinh dưỡng khoa học
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm ít muối, hạn chế chất béo bão hòa.
- Uống đủ nước và bổ sung canxi, vitamin theo hướng dẫn bác sĩ.
5.4. Nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng
- Stress là yếu tố có thể khiến tình trạng tăng huyết áp trầm trọng hơn.
5.5. Đối với mẹ có nguy cơ cao
- Bác sĩ có thể chỉ định dùng aspirin liều thấp từ tuần 12 đến 36 của thai kỳ để phòng ngừa tiền sản giật.
- Theo dõi sát sao bằng siêu âm Doppler động mạch tử cung, xét nghiệm tiền sản, đo huyết áp tại nhà…
6. Vai trò của bác sĩ và cơ sở y tế trong quản lý tiền sản giật
Tại các bệnh viện có chuyên khoa sản phát triển như Bệnh viện Quốc tế Phương Châu, công tác theo dõi và phát hiện sớm tiền sản giật được thực hiện chặt chẽ với:
- Đội ngũ bác sĩ sản khoa giàu kinh nghiệm, phối hợp đa chuyên khoa như nội tiết, tim mạch, thận, sơ sinh…
- Trang thiết bị hiện đại như siêu âm Doppler, xét nghiệm sinh hóa tầm soát sớm rối loạn thai kỳ.
- Quy trình chăm sóc thai sản toàn diện, cá thể hóa cho từng sản phụ, đặc biệt trong các trường hợp nguy cơ cao.
Kết luận
Tiền sản giật tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và xử lý hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc hiểu rõ dấu hiệu cảnh báo, đi khám thai đúng lịch và lựa chọn cơ sở y tế uy tín sẽ giúp mẹ bầu an tâm hơn trong hành trình mang thai. Đừng ngần ngại chia sẻ bất kỳ dấu hiệu bất thường nào với bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời, vì sức khỏe của mẹ cũng chính là sự an toàn cho bé.
Quý khách hàng có thể đặt lịch hẹn khám TẠI ĐÂY hoặc gọi đến tổng đài 1900 545466 để được hỗ trợ thông tin.