Mang thai là hành trình tuyệt vời nhưng cũng đầy thử thách đối với mỗi người mẹ. Trong suốt thai kỳ, việc theo dõi sự phát triển của thai nhi đóng vai trò vô cùng quan trọng, không chỉ giúp đảm bảo sức khỏe cho em bé mà còn giúp mẹ bầu yên tâm và chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân.
Vậy làm sao để biết thai nhi đang phát triển ổn định? Những dấu hiệu nào cho thấy bé yêu đang lớn lên khỏe mạnh từng ngày trong bụng mẹ? Hãy cùng tìm hiểu những dấu hiệu nhận biết thai nhi đang phát triển ổn định theo từng tam cá nguyệt của thai kỳ, kèm theo những lời khuyên hữu ích để có một thai kỳ khỏe mạnh các mẹ nhé.
Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi BS. Huỳnh Thị Cẩm Tú, BS Sản Phụ khoa Bệnh viện Quốc tế Phương Châu.
I. Tam cá nguyệt thứ nhất – 3 tháng đầu thai kỳ (tính từ ngày đầu kinh cuối đến 13 tuần 6 ngày)
Dấu hiệu thai nhi phát triển ổn định:
- Siêu âm thấy túi thai trong lòng tử cung vào khoảng tuần 5-6
- Có tim thai trên siêu âm đầu dò từ tuần 6-8
- Siêu âm không ghi nhận tụ dịch hay bóc tách quanh túi thai
- Mẹ có biểu hiện ốm nghén nhẹ đến vừa, buồn nôn, mệt mỏi, căng ngực… - cho thấy nội tiết tố thai kỳ hoạt động tốt
- Không có các biểu hiện như ra máu bất thường, đau bụng dưới nhiều.
- Test huyết thanh tầm soát lệch bội nguy cơ thấp
- Siêu âm đo độ mờ da gáy (NT) khi thai 11 – 13 6/7 tuần để tầm soát lệch bội
Lời khuyên cho mẹ:
- Nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc quá sức
- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, chia nhỏ bữa ăn nếu bị nghén, tránh rượu bia thuốc lá và chất kích thích.
- Bổ sung sắt, canxi và axit folic theo chỉ định của bác sĩ để ngăn ngừa dị tật ống thần kinh.
- Không bỏ qua siêu âm quan trọng để tầm soát lệch bội, dị tật thai nhi
II. Tam cá nguyệt thứ hai – 3 tháng giữa thai kỳ (Từ tuần 14 – 28 tuần 6 ngày)
Dấu hiệu thai nhi phát triển ổn định:
- Mẹ bắt đầu cảm nhận được cử động thai hay còn gọi là thai máy ( thường từ tuần 18-20), rõ nhất từ sau tuần 24
- Bề cao tử cung và vòng bụng tăng đều theo tuổi thai, nghe tim thai trong giới hạn 110-160 l/p
- Siêu âm đánh giá thông số sinh học thai nhi như đường kính lưỡng đỉnh (BPD), vòng đầu (HC), chiều dài xương đùi (FL), vòng bụng (AC), cân nặng thai nhi (EFW) cho thấy thai đang phát triển phù hợp với tuổi thai.
- Bánh nhau, nước ối, dây rốn được đánh giá qua siêu âm không bất thường
- Siêu âm hình thái thai nhi (tuần 18-22) cho thấy các cơ quan phát triển đầy đủ bình thường (tim, não, cột sống, thận, tứ chi,...)
- Mẹ sẽ cảm thấy ít mệt mỏi hơn, ăn uống ngon miệng, tăng cân hợp lý (khoảng 1-2kg/tháng)
Lời khuyên cho mẹ:
- Tiếp tục bổ sung các vi chất như sắt, canxi, DHA theo chỉ dẫn của bác sĩ
- Theo dõi cử động thai mỗi ngày, đặc biệt từ khoảng 22-24 tuần trở đi
- Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga bầu, bơi lội để tăng lưu thông máu
- Ăn đa dạng, tăng cường rau xanh, trái cây, đạm và ngũ cốc
- Khám thai đúng lịch hẹn, đầy đủ ở những mốc quan trọng như: đánh giá nguy cơ sanh non bằng siêu âm đo chiều dài kênh cổ tử cung ở tuần 16-18, Khảo sát hình thái học lúc thai 18-22 tuần, tầm soát đái tháo đường thai kỳ tuần 24-28 tuần,…
- Tiêm phòng uốn ván theo lịch, theo dõi huyết áp và những dấu hiệu bất thường tại nhà
II. Tam cá nguyệt thứ ba – 3 tháng cuối thai kỳ (Từ tuần 29 – 40 tuần )
Dấu hiệu thai nhi phát triển ổn định:
- Thai máy mạnh, rõ ràng và đều đặn mỗi ngày.
- Nhịp tim thai đều đặn, trong khoảng 110-160 l/p. Từ tuần 32 trở đi, thực hiện non-stress test (NST) đánh giá sức khỏe em bé tùy theo tuổi thai bình thường.
- Thai tăng cân đều đặn phù hợp với tuổi thai theo biểu đồ tăng trưởng, không bị suy dinh dưỡng hay quá to.
- Siêu âm đánh giá nước ối, bánh nhau,chỉ số doppler động mạch rốn và não giữa bình thường.
- Mẹ tăng cân hợp lý, không phù chân quá mức hay tăng huyết áp đột ngột
- Siêu âm thai ngôi thuận (đầu quay xuống) từ tuần 32 trở đi.
Lời khuyên cho mẹ:
- Đếm thai máy mỗi ngày, khám kiểm tra ngay khi thai máy giảm.
- Duy trì chế độ ăn giàu đạm, rau xanh, tránh ăn mặn hay quá ngọt
- Nghỉ ngơi đầy đủ, hạn chế đứng lâu hoặc lao động nặng
- Khám thai mỗi tuần từ sau tuần 36 trở đi và chuẩn bị tinh thần, vật dụng cho cuộc sinh nở sắp tới.
Vậy có thể thấy một thai nhi được xem là phát triển ổn định khi có tim thai và nhịp tim nằm trong giới hạn bình thường, khoảng từ 110 đến 160 lần mỗi phút. Các chỉ số phát triển của thai như đường kính lưỡng đỉnh, chu vi bụng, chiều dài xương đùi, cân nặng thai... đều tăng theo đúng biểu đồ tăng trưởng chuẩn.
Mẹ cảm nhận được thai máy đều đặn mỗi ngày, bắt đầu từ khoảng giữa thai kỳ. Trong suốt quá trình mang thai, người mẹ không gặp các biến chứng nghiêm trọng như tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ không kiểm soát, thiếu ối, đa ối hay nhau bong non… Bên cạnh đó, các lần siêu âm và khám thai định kỳ đều cho kết quả bình thường, cho thấy thai đang phát triển tốt và khỏe mạnh.
Việc nhận biết những dấu hiệu cho thấy thai nhi đang phát triển ổn định không chỉ giúp mẹ yên tâm, mà còn là nền tảng để phòng ngừa các biến chứng sản khoa nguy hiểm. Mỗi tam cá nguyệt đều có những đặc điểm phát triển riêng, vì vậy mẹ nên thường xuyên khám thai đúng lịch, tuân thủ chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi và vận động phù hợp để có một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh các mẹ nhé.