Cố vấn chuyên môn:
BS. Trần Quốc Huy, Phó trưởng khoa Cấp cứu Sản – Phòng sanh, BVQT Phương Châu
1. Nước ối: Môi trường sống và bảo vệ tối ưu cho thai nhi
Nước ối là chất lỏng trong túi ối bao quanh thai nhi, xuất hiện từ đầu tam cá nguyệt đầu tiên và không ngừng được tái tạo trong suốt thai kỳ. Thành phần của nước ối bao gồm nước tiểu thai nhi, dịch màng ối, và các dưỡng chất từ tuần hoàn mẹ.
Chức năng quan trọng:
- Duy trì nhiệt độ ổn định cho bào thai
- Giảm áp lực cơ học từ bên ngoài, bảo vệ thai khỏi các sang chấn
- Cho phép thai nhi vận động để phát triển cơ xương
- Tham gia vào trao đổi dinh dưỡng, oxy và các yếu tố tăng trưởng
- Ngăn ngừa nhiễm trùng bằng cách tạo hàng rào vô khuẩn
Bất kỳ rối loạn nào về lượng nước ối đều có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển cấu trúc và chức năng của thai nhi.
2. Đa ối: Khi nước ối vượt quá ngưỡng an toàn
Định nghĩa:
Đa ối xảy ra khi chỉ số ối (AFI – Amniotic Fluid Index) vượt quá 25 cm hoặc túi ối sâu nhất > 8 cm. Đây là tình trạng thường xuất hiện từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi.
Nguyên nhân phổ biến:
- Thai nhi dị tật đường tiêu hóa hoặc thần kinh trung ương
- Đái tháo đường thai kỳ (đa ối do thai tăng lượng nước tiểu)
- Nhiễm trùng bào thai hoặc nhau thai
- Song thai truyền máu hoặc bất thường nhau thai
- Không rõ nguyên nhân (chiếm khoảng 1/3 số ca)
Biến chứng tiềm ẩn:
- Nguy cơ vỡ ối sớm, sinh non
- Cơn gò tử cung bất thường
- Ngôi bất thường, sa dây rốn
- Tăng nguy cơ mổ lấy thai, băng huyết sau sinh
Theo dõi & xử trí:
- Siêu âm đánh giá chỉ số nước ối định kỳ
- Tầm soát dị tật thai nhi kỹ lưỡng
- Kiểm soát đường huyết nếu có đái tháo đường thai kỳ
- Theo dõi sát nhịp tim thai và chuyển dạ
- Trong trường hợp đa ối nặng có thể giảm ối, các trường hợp truyền máu song thai sẽ được can thiệp bào thai, đốt các mạch máu thông nối
3. Thiểu ối: Khi nước ối không đủ cho sự phát triển bình thường
Định nghĩa:
Thiểu ối được xác định khi chỉ số AFI < 5 cm hoặc túi ối sâu nhất < 2 cm. Đây là tình trạng đáng lo ngại hơn trong bối cảnh thai kỳ đã đi vào giai đoạn cuối hoặc có dấu hiệu bất thường từ bánh nhau.
Nguyên nhân phổ biến:
- Dị tật thai nhi (thận, tiết niệu)
- Rò rỉ ối kéo dài hoặc vỡ ối non
- Bất thường nhau thai (thiểu năng tuần hoàn)
- Tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật
- Thai quá ngày dự sinh
- Nhiễm trùng bào thai
Hậu quả tiềm ẩn:
- Biến dạng cơ xương do thiếu không gian vận động
- Phổi kém phát triển (trong thiểu ối sớm)
- Tăng tỷ lệ sinh mổ, thai lưu nếu không được can thiệp kịp thời
- Nguy cơ thai bất thường, dị tật nếu có bất thường về di truyền, nhiễm trùng bào thai
Chiến lược quản lý thiểu ối:
- Đánh giá nguyên nhân chính xác
- Uống đủ nước, nghỉ ngơi, theo dõi sát thai máy
- Truyền dịch vào buồng ối (amnioinfusion) trong một số trường hợp đặc biệt
- Xác định thời điểm chấm dứt thai kỳ hợp lý
4. Làm sao để phát hiện bất thường nước ối kịp thời?
Thực tế, đa ối và thiểu ối thường không có triệu chứng đặc hiệu, đặc biệt trong giai đoạn sớm. Một số dấu hiệu gợi ý có thể bao gồm:
- Bụng lớn nhanh bất thường hoặc nhỏ hơn tuổi thai
- Cảm giác căng tức, khó thở (đa ối)
- Thai máy yếu hoặc thai chuyển động bất thường
- Dịch âm đạo bất thường (rỉ ối)
Tuy nhiên, siêu âm thai định kỳ là công cụ phát hiện chính xác và an toàn nhất. Do đó, mẹ bầu cần tuân thủ lịch khám thai đúng chuẩn, đặc biệt là các mốc quan trọng (12 – 22 – 32 tuần).
5. Phương Châu – Tiêu chuẩn vàng trong theo dõi và xử trí các bất thường nước ối
Tại Bệnh viện Quốc tế Phương Châu, mỗi thai kỳ được cá nhân hóa theo mức độ nguy cơ. Với hệ thống máy siêu âm hiện đại, bác sĩ có thể đo chỉ số nước ối, đánh giá tình trạng nhau thai và theo dõi phát triển thai nhi một cách chính xác.
Lợi thế chuyên môn tại Phương Châu:
- Trung tâm Tiền sản với các gói theo dõi toàn diện
- Đội ngũ bác sĩ sản khoa – chẩn đoán hình ảnh – nội tiết phối hợp liên chuyên khoa
- Xử lý thai kỳ nguy cơ cao trong môi trường đạt chuẩn JCI
- Phác đồ quản lý khoa học, cập nhật theo khuyến cáo quốc tế
Nhờ đó, ngay cả trong những trường hợp đa ối hoặc thiểu ối phức tạp, thai kỳ vẫn có thể được kiểm soát hiệu quả, giảm thiểu tối đa rủi ro cho mẹ và bé.
6. Khuyến nghị dành cho mẹ bầu
Chủ động bảo vệ thai kỳ bằng những nguyên tắc sau:
- Khám thai đầy đủ theo lịch hẹn, không bỏ sót mốc quan trọng
- Uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý
- Kiểm soát tốt các bệnh lý nền (nếu có)
- Báo bác sĩ ngay khi có dấu hiệu bất thường về thai máy hoặc rỉ ối
- Lựa chọn cơ sở y tế đạt tiêu chuẩn quốc tế để được theo dõi chuyên sâu
Kết luận
Dù đa ối hay thiểu ối đều là những bất thường có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết cục thai kỳ nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Tuy nhiên, nếu được theo dõi sát sao bởi đội ngũ chuyên môn và tuân thủ các hướng dẫn y khoa, mẹ bầu hoàn toàn có thể vượt qua các nguy cơ một cách an toàn.
Phương Châu cam kết đồng hành cùng mẹ – không chỉ bằng kỹ thuật y khoa hiện đại, mà bằng sự thấu cảm và tận tâm trong từng thai kỳ.
Quý khách hàng có thể đặt lịch hẹn khám TẠI ĐÂY hoặc gọi đến tổng đài 1900 545466 để được hỗ trợ thông tin.