Nhiễm HP (Helicobacter pylori) là tình trạng vi khuẩn HP cư trú trong niêm mạc dạ dày và có thể tồn tại nhiều năm. Không ít người mang vi khuẩn nhưng chưa có triệu chứng rõ ràng, vì vậy việc hiểu đúng về nhiễm HP, cách phát hiện sớm và điều trị đúng, an toàn, cá thể hóa là rất quan trọng. Bài viết này cung cấp một bức tranh đầy đủ, đồng thời giới thiệu giải pháp nội soi có hỗ trợ trí tuệ nhân tạo (AI) đang được áp dụng tại Trung tâm Nội soi – Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa Phương Châu nhằm nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán và điều trị nhiễm HP.
Bài viết được cố vấn nội dung bởi BS. Phan Nguyễn Bảo Huy, Trưởng Khoa Khám bệnh Đa Khoa, BVQT Phương Châu.
Nhiễm HP (Helicobacter pylori) là tình trạng vi khuẩn HP cư trú trong niêm mạc dạ dày
Nhiễm HP là gì và vì sao cần quan tâm?
Nhiễm HP là tình trạng dạ dày bị vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) xâm nhập và bám dính vào lớp nhầy niêm mạc. Vi khuẩn này có khả năng tồn tại trong môi trường acid của dạ dày nhờ các cơ chế bảo vệ riêng.
Ở một số người, nhiễm HP có thể làm tăng nguy cơ viêm dạ dày, loét dạ dày – tá tràng, và về lâu dài có thể liên quan đến một số biến đổi tiền ung thư. Nghiên cứu cho thấy, trong 100 ca nhiễm HP lâu dài không điều trị thì có 5 ca có nguy cơ tiến triển thành ung thư dạ dày. Tuy nhiên, nhiễm HP không đồng nghĩa chắc chắn sẽ xảy ra biến chứng nặng.
Yếu tố cơ địa, thói quen sinh hoạt, chủng vi khuẩn và mức độ tổn thương niêm mạc đều ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Mục tiêu thực hành lâm sàng hiện nay là phát hiện sớm, đánh giá đúng mức độ và đưa ra lộ trình điều trị phù hợp thay vì chỉ tập trung diệt vi khuẩn bằng mọi giá.
Tại Trung tâm Nội soi – Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa Phương Châu, chiến lược tiếp cận nhiễm HP được xây dựng theo hướng an toàn và cá thể hóa. Người bệnh được thăm khám tổng quan, sàng lọc yếu tố nguy cơ và tư vấn lộ trình theo dõi phù hợp.
Những dấu hiệu gợi ý nhiễm HP
Nhiễm HP thường không có một triệu chứng đặc hiệu. Nhưng một số biểu hiện sau khiến bác sĩ nghĩ đến khả năng có HP:
- Khó chịu thượng vị.
- Nóng rát dạ dày, ợ hơi, ợ chua.
- Buồn nôn, nôn ói.
- Chướng bụng sau ăn.
- Tiền sử viêm loét dạ dày – tá tràng.
Một số người nhiễm HP hoàn toàn không có biểu hiện và chỉ được phát hiện tình cờ khi kiểm tra sức khỏe.
Khi triệu chứng kéo dài, tái đi tái lại, giảm ăn hoặc sụt cân không chủ ý, thiếu máu, nôn ói, đi ngoài phân đen, bạn nên đi khám để được kiểm tra kỹ. Tại Phương Châu, các bác sĩ tiêu hóa sẽ khai thác triệu chứng, đánh giá nguy cơ và lựa chọn xét nghiệm phù hợp để xác định tình trạng nhiễm HP một cách an toàn.
Vi khuẩn HP lây lan như thế nào?
Nhiễm HP có thể lây trong cộng đồng qua đường miệng – miệng, thức ăn – nước uống, hoặc phân – miệng khi vệ sinh chưa đảm bảo. Thói quen dùng chung bát đũa, mớm thức ăn cho trẻ, hoặc nguồn nước chưa đạt vệ sinh có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Tuy nhiên, việc lây nhiễm còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có miễn dịch của người tiếp xúc.
Chiến lược dự phòng lây lan vi khuẩn HP tập trung vào vệ sinh cá nhân và vệ sinh ăn uống:
- Rửa tay đúng cách trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Ăn chín uống sôi.
- Hạn chế dùng chung dụng cụ ăn uống.
- Dọn dẹp bếp núc sạch sẽ.
- Kiểm soát nguồn nước sinh hoạt.
Tại Trung tâm Nội soi – Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa Phương Châu, song hành với việc điều trị nhiễm HP, bác sĩ sẽ lồng ghép tư vấn phòng ngừa lây nhiễm trong từng lần khám, giúp bệnh nhân và gia đình hiểu đúng, không lo lắng để an tâm hơn khi phối hợp điều trị, phòng bệnh cho gia đình.
Chẩn đoán nhiễm HP: từ xét nghiệm không xâm lấn đến nội soi có hỗ trợ trí tuệ nhân tạo (AI)
Việc xác định chính xác người bệnh nhiễm HP thường dựa trên các xét nghiệm cận lâm sàng chuyên biệt. Các xét nghiệm thường dùng là:
- Xét nghiệm hơi thở (Urea breath test): không xâm lấn, dùng trong chẩn đoán ban đầu và đánh giá kết quả sau điều trị.
- Kháng nguyên HP trong phân: không xâm lấn, hữu ích ở nhiều nhóm bệnh nhân.
- Kháng thể HP trong máu: ít được dùng để quyết định điều trị vì khó phân biệt nhiễm cũ và mới.
- Nội soi dạ dày – tá tràng kèm sinh thiết: vừa quan sát tổn thương niêm mạc trực tiếp, vừa có thể làm test urease nhanh, nhuộm mô học hoặc nuôi cấy khi cần.
Hiện nay, nội soi tiêu hóa chẩn đoán nhiễm HP được nâng lên một tầm cao mới với sự hỗ trợ trí tuệ nhân tạo (AI). Hệ thống AI phân tích hình ảnh theo thời gian thực, đánh dấu những vùng bất thường để bác sĩ dừng lại quan sát kỹ hơn. Ở người nhiễm HP, niêm mạc có thể xuất hiện các thay đổi rất nhỏ, dễ bị bỏ sót bằng mắt thường. Sự hỗ trợ của AI giúp nâng cao khả năng phát hiện tổn thương nghi ngờ, gợi ý vị trí sinh thiết có giá trị chẩn đoán. Quyết định lâm sàng vẫn do bác sĩ nội soi đưa ra, AI đóng vai trò như đôi mắt thứ hai giúp tăng độ chính xác và chuẩn hóa quy trình nội soi. Ngoài ra, AI còn cải thiện và phát hiện polyp hoặc những tổn thương khác không phải HP tại dạ dày.
Bệnh viện Quốc tế Phương Châu hiện là trung tâm đầu tiên tại đồng bằng sông Cửu Long tiên phong ứng dụng nội soi hỗ trợ AI trong nội soi, kết hợp với quy trình kiểm soát chất lượng và an toàn người bệnh theo tiêu chuẩn JCI Enterprise, giúp người bệnh nhiễm HP được chẩn đoán và theo dõi hiệu quả hơn.
Điều trị nhiễm HP: Vai trò của điều trị cá thể hóa
Mục tiêu điều trị nhiễm HP là diệt vi khuẩn, làm lành tổn thương niêm mạc và giảm nguy cơ tái phát. Phác đồ thường gồm thuốc ức chế bơm proton phối hợp nhiều kháng sinh, đôi khi kèm bismuth. Sự khác biệt về chủng vi khuẩn và tình trạng kháng kháng sinh giữa các khu vực khiến việc lựa chọn phác đồ cần dựa trên hướng dẫn chuyên môn cập nhật, tiền sử dùng kháng sinh và bệnh đi kèm của từng người bệnh. Hiện Phương Châu áp dụng phác đồ điều trị 4 thuốc, trong đó có 2 kháng sinh.
Bệnh nhân nhiễm HP cần tuân thủ đủ liều, đủ ngày, uống thuốc đúng giờ, không tự ý ngừng khi triệu chứng giảm. Việc tái khám và kiểm tra lại sau khi kết thúc điều trị rất quan trọng; thường sẽ dùng xét nghiệm hơi thở hoặc xét nghiệm phân sau một khoảng thời gian theo khuyến nghị để khẳng định đã khỏi HP hay chưa.
Tại Phương Châu, trong suốt quá trình này, bệnh nhân sẽ được bác sĩ và nhân viên y tế áp dụng mô hình chăm sóc đồng hành: giải thích phác đồ dễ hiểu, theo dõi tuân thủ và ghi nhận tác dụng phụ nếu có, từ đó điều chỉnh phù hợp.
Thay đổi lối sống và vệ sinh hỗ trợ quá trình điều trị
Điều trị nhiễm HP hiệu quả không chỉ dựa vào thuốc. Chế độ sinh hoạt góp phần quan trọng trong giảm kích thích niêm mạc dạ dày và hạn chế tái phát.
Một số biện pháp thay đổi lối sống giúp hỗ trợ quá trình điều trị nhiễm HP:
- Ăn uống điều độ, ưu tiên thức ăn mềm, ấm, dễ tiêu.
- Hạn chế rượu bia, cà phê đặc hoặc đồ cay nóng nếu gây khó chịu.
- Tránh hút thuốc lá.
- Ngủ đủ giấc và quản lý căng thẳng.
Về vệ sinh, tiếp tục duy trì rửa tay, ăn chín uống sôi, không dùng chung bát đũa, và vệ sinh răng miệng tốt để giảm nguy cơ lan truyền.
Tại Phương Châu, người bệnh nhiễm HP được hướng dẫn lối sống theo từng giai đoạn điều trị và dễ áp dụng, giúp tăng cơ hội tuân thủ thành công và hạn chế nhầm lẫn.
Nội soi hỗ trợ AI trong theo dõi biến đổi niêm mạc ở người nhiễm HP
Một số bệnh nhân nhiễm HP có thay đổi niêm mạc như viêm teo hoặc chuyển sản ruột cần được đánh giá kỹ hơn theo chỉ định của bác sĩ. Nội soi hỗ trợ AI kết hợp với nội soi phóng đại NBI giúp làm nổi bật vùng nghi ngờ, hỗ trợ phân tầng nguy cơ và định hướng vị trí sinh thiết hợp lý. Ngoài ra, còn phát hiện những tổn thương ung thư sớm lớp niêm mạc dạ dày và có thể can thiệp xử lý qua nội soi. Nhờ đó, kế hoạch theo dõi có thể được cá thể hóa: người nguy cơ cao được hẹn lịch kiểm tra sớm hơn, trong khi người nguy cơ thấp tránh được nội soi lặp lại không cần thiết.
Hệ thống hỗ trợ AI cần được vận hành bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm để đảm bảo AI là công cụ bổ trợ đáng tin cậy chứ không thay thế chuyên môn con người. Bên cạnh đó, tại Phương Châu, trải nghiệm an toàn được ưu tiên, thoải mái, với quy trình chuẩn hóa từ tư vấn trước soi, chuẩn bị thuốc, theo dõi sau soi đến thông báo kết quả hình ảnh nội soi minh bạch.
Khi nào nên đi khám vì nghi nhiễm HP?
Bạn nên chủ động thăm khám khi có một hoặc nhiều biểu hiện nghi ngờ nhiễm HP như:
- Triệu chứng đau dạ dày kéo dài trên vài tuần.
- Đau dạ dày tái phát nhiều lần dù đã tự điều chỉnh ăn uống.
- Tiền sử loét dạ dày – tá tràng.
- Gia đình có người mắc ung thư dạ dày hoặc đã nhiễm HP.
- Thiếu máu không rõ nguyên nhân.
- Hoặc đang cân nhắc điều trị dài ngày các thuốc có thể ảnh hưởng dạ dày.
Việc đánh giá nhiễm HP đúng thời điểm giúp giảm biến chứng về sau và tiết kiệm chi phí trong quá trình điều trị.
Khi đến với Phương Châu, bác sĩ sẽ cùng bạn lên kế hoạch xét nghiệm phù hợp, lựa chọn giữa xét nghiệm không xâm lấn và nội soi, đồng thời cân nhắc sử dụng nội soi hỗ trợ AI để tăng độ chính xác khi cần quan sát trực tiếp niêm mạc.
Một số câu hỏi thường gặp về nhiễm HP
Nhiễm HP có tự hết không?
Thông thường, nhiễm HP không tự biến mất. Hầu hết trường hợp cần phác đồ diệt HP có giám sát và tái kiểm tra sau điều trị.
Điều trị nhiễm HP bao lâu thì khỏi?
Thời gian dùng thuốc thường kéo dài nhiều ngày theo phác đồ. Sau khi kết thúc, cần chờ một khoảng thời gian thích hợp trước khi làm xét nghiệm kiểm tra đã tiệt trừ HP hay chưa. Tuân thủ tốt giúp tăng khả năng thành công.
Có cần cả gia đình xét nghiệm khi một người nhiễm HP không?
Không bắt buộc cho tất cả mọi người. Bác sĩ sẽ cân nhắc theo triệu chứng, yếu tố nguy cơ và bối cảnh gia đình. Vệ sinh ăn uống và thói quen dùng chung đồ ăn là yếu tố nên được cải thiện để hạn chế lây lan.
Nội soi có hỗ trợ AI có bắt buộc không?
Không phải ca nào cũng cần. Bác sĩ sẽ chỉ định khi cần quan sát kỹ niêm mạc, đánh giá tổn thương phức tạp hoặc theo dõi các biến đổi tinh tế ở người nhiễm HP. AI hỗ trợ tăng độ chính xác, còn quyết định lâm sàng vẫn do bác sĩ thực hiện.
Lời khuyên dành cho bệnh nhân
Nhiễm HP là vấn đề tiêu hóa phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát khi được chẩn đoán và điều trị đúng chuẩn. Xét nghiệm phù hợp, tuân thủ phác đồ điều trị, duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi định kỳ là những trụ cột quan trọng. Nếu bạn đang băn khoăn về nhiễm HP, hoặc cần kiểm tra và tư vấn chuyên sâu, bạn có thể liên hệ Trung tâm Nội soi – Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa Phương Châu để được hỗ trợ.
Quý khách hàng có thể đặt lịch hẹn khám TẠI ĐÂY. Hoặc gọi đến tổng đài 1900 54 54 66 để được hỗ trợ tư vấn thông tin.