Polyp mũi thường là bệnh lành tính song có thể làm chất lượng sống giảm đi rất nhiều nếu phát hiện trễ. Các biểu hiện thường gặp là nghẹt mũi một bên, chảy dịch kéo dài, hay đau đầu… rất dễ bị xem là viêm mũi xoang thông thường. Bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý này, khi nào nên đi khám tai mũi họng và lý do phẫu thuật nội soi về trong ngày tại Phương Châu là lựa chọn điều trị phổ biến hiện nay.
Bài viết được cố vấn nội dung chuyên môn bởi BS. CKII. Nguyễn Thanh Phương, Phó Trưởng Khoa khám bệnh Đa Khoa, Trưởng Trung tâm Tai Mũi Họng Phương Châu.
Polyp mũi dù lành tính nhưng có thực sự là vô hại?
Polyp mũi là gì?
Polyp mũi là những khối mô mềm, lành tính, xuất phát từ lớp niêm mạc bên trong mũi và các xoang cạnh mũi. Chúng hình thành do tình trạng viêm mạn tính kéo dài, làm niêm mạc phù nề, dày lên rồi sa xuống tạo thành khối polyp giống như thịt dư nhỏ, mềm, màu trắng nhạt hay hồng xám.
Polyp mũi thường không phải một khối đơn lẻ mà có thể nhiều khối, ở hai bên mũi, nhất là trong bối cảnh viêm mũi xoang mạn tính. Trong phân loại hiện đại, phần lớn polyp mũi nằm trong nhóm viêm mũi xoang mạn có polyp.
Về bản chất, đây là tổn thương viêm – không phải ung thư. Tuy nhiên, kích thước và số lượng polyp tăng dần theo thời gian có thể làm tắc nghẽn phức hợp lỗ thông mũi xoang, gây nghẹt mũi nặng, giảm khứu giác, ngủ kém và nhiều triệu chứng khó chịu khác gây ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.
Ai dễ bị polyp mũi?
Nghiên cứu dịch tễ cho thấy viêm mũi xoang mạn có polyp chiếm khoảng 1–2% dân số, phổ biến hơn ở người trưởng thành trẻ và trung niên. Polyp mũi thường gặp hơn ở những người có:
- Viêm mũi xoang mạn tính.
- Hen phế quản.
- Dị ứng hô hấp, viêm mũi dị ứng.
- Tình trạng không dung nạp thuốc aspirin hoặc NSAID.
- Một số bệnh toàn thân đặc biệt như xơ nang, rối loạn miễn dịch.
Trẻ em cũng có thể bị polyp mũi, dù tỉ lệ thấp hơn người lớn, thường liên quan các bệnh nền như xơ nang, viêm mũi xoang mạn ở trẻ.
Polyp mũi hình thành từ đâu?
Polyp mũi không chỉ đơn thuần là niêm mạc bị phù nề. Đó là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp: viêm mạn tính, rối loạn miễn dịch và tổn thương hàng rào bảo vệ niêm mạc.
Khi niêm mạc mũi xoang bị viêm kéo dài, các mạch máu và mao mạch trở nên thấm nhiều hơn, dịch thoát ra mô kẽ gây phù nề. Lâu dần, vùng niêm mạc phù nề này phồng lên, bị trọng lực kéo xuống thành một khối lồi vào lòng mũi, tạo nên polyp. Một số kiểu viêm đặc biệt, như tình trạng ưu thế bạch cầu ái toan, có liên quan chặt chẽ với polyp mũi tái phát hoặc khó điều trị.
Tuy nhiên, ở góc nhìn người bệnh, điều quan trọng nhất là hiểu rằng: polyp mũi thường là kết quả của một quá trình viêm kéo dài chưa được kiểm soát tốt, chứ không phải tự nhiên xuất hiện trong vài ngày.
Triệu chứng polyp mũi không chỉ là nghẹt mũi
Ở giai đoạn sớm, polyp mũi có thể nhỏ và hầu như không gây triệu chứng. Khi polyp to dần hoặc có nhiều polyp, các dấu hiệu thường thấy là:
- Nghẹt mũi kéo dài, có thể một bên hoặc hai bên, tăng dần theo thời gian. Người bệnh phải thở bằng miệng, giọng nói trở nên ngạt ngạt.
- Chảy mũi hoặc dịch nhầy xuống họng (chảy dịch mũi sau), đôi khi kèm ho, khạc đàm, nhất là buổi sáng.
- Giảm hoặc mất khứu giác, không ngửi được mùi, kéo theo giảm vị giác. Nhiều bệnh nhân chỉ đi khám khi đột ngột nhận ra mình không còn cảm nhận mùi như trước.
- Cảm giác nặng vùng mặt, đau âm ỉ quanh má, giữa trán hay quanh mắt, hay đau đầu.
- Ngủ ngáy, khó ngủ, thức dậy không sảng khoái do luồng khí hô hấp qua mũi bị cản trở. Một số người xuất hiện ngưng thở khi ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ giảm rõ, dễ mệt mỏi ban ngày do tình trạng thiếu oxy kéo dài.
Ở trẻ em, polyp mũi có thể biểu hiện bằng thói quen há miệng thở, ngủ không yên giấc, học hành sa sút, hay cáu gắt. Những dấu hiệu này dễ bị nhầm với viêm mũi dị ứng đơn thuần hoặc thói quen xấu, nên không được đánh giá đúng mức.
Polyp mũi có nguy hiểm không?
Về mặt bản chất, polyp mũi là tổn thương lành tính, không phải ung thư mũi xoang. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là không cần điều trị.
Polyp gây tắc nghẽn mạn tính đường thở mũi, làm người bệnh khó thở, ngủ kém, giảm ngửi, kéo dài tình trạng đau nặng vùng mặt, nhức đầu. Nhiều nghiên cứu ghi nhận viêm mũi xoang mạn có polyp là một bệnh lý làm giảm chất lượng sống tương đương một số bệnh mạn tính khác, bởi các triệu chứng kéo dài liên tục, ảnh hưởng giấc ngủ và sinh hoạt.
Ngoài ra, tắc nghẽn mũi kéo dài dễ làm tăng nguy cơ viêm xoang tái phát, viêm tai giữa, viêm họng do dịch mũi chảy xuống họng. Ở những người có hen, polyp mũi còn có thể liên quan đến các đợt khó thở nặng hơn.
Chẩn đoán polyp mũi như thế nào?
Nội soi mũi xoang
Khi có triệu chứng nghi ngờ, bác sĩ tai mũi họng sẽ thăm khám và thường chỉ định nội soi mũi xoang. Đây là phương pháp dùng ống nội soi nhỏ, có camera, đưa vào mũi để quan sát trực tiếp bên trong.
Nội soi cho phép đánh giá rõ: có polyp hay không, vị trí, số lượng, mức độ chiếm chỗ, tình trạng niêm mạc xung quanh, dịch mũi và các lỗ thông xoang. Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán lâm sàng polyp mũi.
CT – Scan mũi xoang
Trong những trường hợp cần lập kế hoạch điều trị, đặc biệt trước phẫu thuật, bác sĩ có thể chỉ định chụp CT mũi xoang để đánh giá cấu trúc xoang, mức độ tổn thương niêm mạc, xem có nang, dày xương hay biến dạng giải phẫu nào cần chú ý.
Song song đó, bác sĩ cũng đánh giá các bệnh đi kèm như hen phế quản, dị ứng, không dung nạp aspirin, vì chúng ảnh hưởng nhiều đến lựa chọn phác đồ và khả năng tái phát.
Điều trị
Với các trường hợp polyp mũi phát hiện sớm, polyp nhỏ bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị nội khoa. Khi polyp lớn, nghẹt mũi nặng hoặc khi điều trị nội khoa nhưng triệu chứng vẫn nặng, nghẹt mũi nhiều, chất lượng sống giảm đáng kể hoặc đã có biến chứng, bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật nội soi mũi xoang.
Mục tiêu của phẫu thuật là lấy bỏ các khối polyp, làm sạch niêm mạc bệnh lý và tạo đường thoát dịch tốt cho các xoang, giúp thuốc xịt sau mổ tiếp cận niêm mạc hiệu quả hơn.
Điểm quan trọng là: phẫu thuật không thay thế hoàn toàn điều trị nội khoa. Ngay cả sau khi đã lấy polyp, người bệnh vẫn thường cần duy trì điều trị nội khoa và các biện pháp hỗ trợ khác để giảm nguy cơ tái phát.
Tái phát và theo dõi lâu dài
Polyp mũi có xu hướng dễ tái phát, đặc biệt nếu nền viêm mạn tính và các yếu tố nguy cơ (hen, dị ứng…) chưa được kiểm soát tốt. Vì vậy, bệnh cần được xem như một bệnh mạn tính cần theo dõi, chứ không phải chỉ là phẫu thuật rồi là xong. Việc tái khám, điều chỉnh thuốc xịt, rửa mũi đúng cách và kiểm soát các bệnh đi kèm giữ vai trò quyết định trong việc duy trì đường thở thông thoáng.
Phẫu thuật tai mũi họng về trong ngày tại Trung tâm Tai Mũi Họng Phương Châu
Tại Trung tâm Tai Mũi Họng Phương Châu, mô hình phẫu thuật tai mũi họng về trong ngày được áp dụng cho nhiều bệnh lý phù hợp, trong đó có phẫu thuật nội soi mũi xoang điều trị polyp mũi. Mục tiêu là giảm tối đa thời gian nằm viện, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện, giúp người bệnh nhanh chóng quay lại sinh hoạt bình thường, nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ các bước an toàn từ đánh giá trước mổ, gây mê, phẫu thuật đến theo dõi sau mổ theo tiêu chuẩn chất lượng quốc tế JCI Enterprise.
Một số phẫu thuật có thể thực hiện về trong ngày tại Trung tâm Tai Mũi Họng Phương Châu.
- Phẫu thuật nội soi vá màng nhĩ.
- Phẫu thuật nội soi mũi xoang.
- Phẫu thuật nội soi chỉnh vách ngăn, cuốn mũi, polyp mũi...
- Phẫu thuật nội soi nạo VA bằng máy Hammer.
- Phẫu thuật cắt amidan, chữa ngáy...
- Phẫu thuât nội soi thanh quản cắt polyp dây thanh, hạt dây thanh...
Dù là phẫu thuật trong ngày, bệnh nhân tại Phương Châu vẫn được chăm sóc toàn diện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng giàu kinh nghiệm, hệ thống phòng mổ trang thiết bị hiện đại đạt chuẩn JCI Enterprise. Sau phẫu thuật, bệnh nhân được hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu kỹ càng và hẹn tái khám, theo dõi đầy đủ như các ca phẫu thuật bình thường khác.
Khi nào nên đi khám tai mũi họng tầm soát polyp mũi sớm?
Nếu bạn hoặc người thân có tình trạng nghẹt mũi kéo dài trên vài tuần, đặc biệt là nghẹt cả hai bên, kèm chảy mũi, giảm khứu giác, đau nặng vùng mặt, ngủ ngáy, ngủ không sâu, đã dùng nhiều loại thuốc nhưng không cải thiện rõ, đó là thời điểm nên để bác sĩ tai mũi họng thăm khám và nội soi kiểm tra.
Polyp mũi không phải là bệnh hiếm và cũng không phải lúc nào cũng đáng sợ. Khi được phát hiện sớm và điều trị đúng, đa số người bệnh có thể cải thiện rõ rệt, thở dễ hơn, ngủ tốt hơn, tận hưởng lại hương vị và mùi hương trong cuộc sống.
Quý khách hàng có thể đặt lịch hẹn khám TẠI ĐÂY. Hoặc gọi đến tổng đài 1900 54 54 66 để được hỗ trợ tư vấn.